Luis Valdez’in Seçilmiş Oyunlarında Chicano Kültürü Yansımaları

Özet

Luis Valdez, tarım işçilerinden oluşturduğu tiyatrosunun temellerini Chicano kültürünü referans alan üç sacayağı üzerine kurmuştur: daha çok politik içerik taşıyan doğaçlama kısa oyun anlamına gelen actos, Maya ve Aztek mitoloji ve efsanelerini yansıtan mitos ve de oyuna müzik, şarkı ve dans yorumu getiren corridos. Bir Chicano kimliği yaratıp, Chicanoların öz kültürleri ile bugünkü yaşamlarını içselleştirebilmeleri Valdez’in oyunlarında yer alan temaların en çok öne çıkanlarından birisidir. Bu makalede, Valdez’in, Zoot Suit, Bandido! ve I Don’t Have to Show You No Stinking Badges! isimli seçilmiş üç oyunu ele alınmıştır. Bu oyunların incelenme nedeni, her birinin bir yandan toplumdaki Chicano önyargısını hicvederken, diğer yandan oluşturulmaya çalışılan Chicano kimliğinin şekillenmesine yardımcı olmasıdır. Bu amaç doğrultusunda Valdez’in neredeyse tüm oyunlarında, en az ana karakter kadar sahnede varlığına işaret edilen Chicano olmak “düşünce”sinin, “eylem”e dönüşümündeki süreç irdelenmektedir. Hâlihazırda var olan Chicano kimliğinin ve Chicano topluluğunun varlığını reddeden kesime tanıtılması halinde “varlık,” bir olgu olmaktan çıkıp bir eyleme yani “olay”a dönüşür. Bu bağlamda, tiyatro okuruna/izleyicisine, Chicano Tiyatrosu’nun Amerikan Tiyatrosundaki yerini özellikle sosyokültürel ve politik mesajlarla göstermeye çalışıldığı gözlemlenmektedir.

ABSTRACT IN ENGLISH Reflections of Chicano Culture in Selected Plays of Luis Valdez

Luis Valdez established his theater consisting of farm workers on a trivet, taking Chicano culture as a reference: actos improvised short play with more political content, mitos reflecting Maya and Aztec mythology and legends, and corridos bringing music, song, and dance interpretation in play. Creating a Chicano identity and internalizing their mother culture and present lives is one of the outstanding themes in Valdez’s plays. This paper discusses three of Valdes’s selected plays, Zoot Suit, Bandido!, and I Don’t Have To Show You No Stinking Badges!. The reason why these plays are analyzed is that each of them helps to shape the Chicano identity, while satirizing the Chicano bias in society. For this purpose, in almost all of Valdez’s plays, the process of transforming the “idea” of being Chicano, which is indicated at least as much as the protagonist’s presence on the stage, into “action” of becoming Chicano is scrutinized. In the case of introducing the already-existing Chicano identity and community to those who deny its existence, “being” turns from being a phenomenon into an “action”. In this regard, it is observed that it is tried to exhibit Chicano Theater’s place in the American Theater especially with sociocultural and political messages.